نقش مادران سرپرست خانواده در شادکامی فرزندان

شادی یکی از نیازهای اساســی انسان و لازمه زندگی اوســت. نشاط و شادابی یکی از خلقیات اساســی در زندگی فرد اســت و نقــش مهمی در چارچوب حیات روانــی و اجتماعی او بازی میکند. شــادی، گمشده انســان معاصر در عصر پیشرفت های علمی و مادی است و مطلوب مشــترک همه انسان هاســت. برخی معتقدند اهمیت عمده زندگی، در شادی نهفته اســت و انگیزه اصلی انســان ها در همه زمان ها، چگونگی دستیابی و حفظ ارتقای آن اســت(کارگر و همکاران ، 1397 ،172). 

امروزه به بحث شادکامی در حیطه نهاد خانواده توجه می شود،این یافته که خوشبختی فرزندان تحت تاثیر روابط با خانواده و با همسالان است، تعاملات روزمره فرزندان با والدین خود، اکنون مرکزی در رشد آنها تلقی می شود(فلک الدین و همکاران،94،1400).

در این میان زنانی هستند که به تنهای مسئولیت زندگی را برعهده می گیرند که به دلیل عدم حضور منظم شوهر یا نداشتن حمایت شوهر، سرپرستی خانواده را بر عهده دارند. هربست معتقد است انتقال ناگهانی سرپرستی خانوار از شوهر به زن، ناایمنی مانند از دست دادن منبع درآمد و ایفاي نقش دوگانه (پدر و مادر) براي زنان ایجاد میکند، که اثر منفی بر سلامت جسمانی و روانی زنان میگذارد (جعفری و همکاران، 42،1395 و 44).

برای جلوگیری از این اثرات سوء، زنان سرپرست خانواده باید مهارت های لازم را برای ایجاد شادکامی در خانواده بیاموزند.

لارسن و بأس معتقدند که شادکامی افراد بیش از هر عامل دیگري، تحت تأثیر ویژگی هاي شخصیتی و انگیزشی خود فرد، مهارت ها و توانایی هاي آموزشی و تنظیم هیجانی و عوامل اجتماعی مرتبط با فرد قرار دارد(جعفری  و همکاران، 52،1395).
 
تنظیم هیجان به عنوان یک توانایی رفتاری و شناختی، موجب بهبود خودکارآمدی زنان سرپرست خانوار می گردد(فولاد چنگ وحسن نیا، 100،1393).

مهارت خودآگاهی از دیگر عواملی است که سبب شناخت اجزایی همچون خصوصیات ظاهري، احـساسات، افکـار و باورهـا، ارزشهـا ، اهداف، گفتگوهـاي درونـی و نقـاط قـوت و ضـعف خـود می شود(جعفری  و همکاران، 1395،51).

مسئله مهم دیگر، بحث مسائل اقتصادی زندگی است که زنان سرپرست خانوار را وادار می کند شغلی برای خود دست و پا کنند و تا به استقلال اقتصادی دست یابند. حتی سعی می کنند که پس انداز نیز داشته باشند و مثلا یک ماشین بخرند تا راحت تر به اوقات فراغت کودکان خود برسند و آنان را شاد نگهدارد(فلک الدین و همکاران،1400 ،109).
تمرکز ویژه بر تربیت و رشد همه جانبه کودکان از حیطه عاطفی و روحی_روانی، آموزشی اهمیت دارد و مادران سرپرست خانوار تمام تلاش خود را به کار می گیرند تا این نیاز ها را برآورده کنند تا فرزندش شاد و سرحال باشد(فلک الدین و همکاران،112،1400). 

نتیجه گیری 

نتایج پژوهش نشان می دهد که عواملی همچون تنظیم هیجان، مهارت خودآگاهی، مسائل اقتصادی زندگی، تمرکز ویژه بر تربیت و رشد همه جانبه کودکان منجر به ارتقا شادکامی در زنان سرپرست خانوار و کودکانشان می شود.

اقدامات نهاد های اجتماعی و دولتی در حوزه اجتماعی و حمایت از زنان سرپرست خانوار موجب می شود که آنها بتوانند محیط شادی را در خانواده ایجاد کنند.

از این رو پیشنهاد میشود که کارگاه ها روانشناسی و آموزش مهارت های زندگی باهدف پیشگیري از تجربه آسیب زای وضعیت خانوادگی و سرپرست خانوار بودن، براي زنان سرپرست خانوار انجام شود.

منابع:

جعفری،ا.،حسینی،س. م.،وفاضلی،م. (1395). تأثیر آموزش مهارتهاي خودآگاهی و مدیریت هیجان ها در افزایش تاب آوري و شادکامی زنان سرپرست خانوار . پژوهشنامه مددکاري اجتماعی.
فلک الدین،ز.،حاجی زادۀ میمندی،م.،موسوی،س. م.،وکالتۀ ساداتی،ا. (1400). مادران، سرپرستی خانوار و شادکامی خانواده(یک مطالعه کیفی در بین زنان سرپرست خانوارشهر یزد). پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران.
فولاد چنگ،م.،وحسن نیا،م. (1393). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر شادکامی و خودکارآمذی زنان سرپرست خانوار. فصلنامه علمی _پژوهشی زن و جامعه.
کارگر, س.،ایمان،م.،وعباسی شوازی،م. (1397). رابطه سبک زندگی فراغتی و دینی با شادمانی اجتماعی مورد مطالعه: دانش آموزان دبیرستانی شهر جهرم. راهبرد فرهنگ.

دیگر مقالات